Kees de Kort | BNR

Macro-economieredacteur Marijn Jongsma van het FD is benieuwd naar hoe Christine Lagarde, topvrouw van de ECB, de economie staande weet te houden met alle onzekerheden. 'Ze moet al die schoteltjes draaiende weten te houden.' Jongsma verwijst onder andere naar Nord Stream 1. 'Donderdag kan het zijn dat Rusland gaat zeggen dat ze Nord Stream 1 toch niet meer opengooien, na het onderhoud, of deels. Lagarde moet dan die dag ook komen met dat 'instrument', zodat de rente in kwetsbare landen, zoals Italië, niet te hard oploopt.' Het rentebesluit is vooral een heet hangijzer. 'De kans dat daar een verrassing uitkomt, acht ik vrij klein. Dat zal wel uitkomen op die 25 basispunten. Centrale bankiers blijven graag voorspelbaar. Dat 'instrument' is vervolgens belangrijk, de haviken en duiven clashen hier. De haviken zeggen: 'leuk dat instrument, maar wel met strenge voorwaarden.' Terwijl de duiven waarschuwen voor te strenge voorwaarden, omdat die landen dan mogelijk geen steun durven aan te vragen. Dan laten ze het zover komen tot ze met iets anders komen.' See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Nederlandsche Bank (DNB) heeft geconcludeerd dat de energieprijzen blijven oplopen, maar desondanks zullen bedrijven gewoon overeind blijven. Maar of die macro-economische blik van DNB de juiste is, durft hoofdeconoom van OHV VermogensbeheerEdin Mujagić te betwisten. 'Het voordeel van zo'n macro-economische blik is dat je als het ware heel hoog boven de economie vliegt en dus de grote dingen heel goed ziet. Maar de kleine dingen zie je niet of nauwelijks, en ik denk dat DNB blijft steken in de hoogte. Als je het rapport leeft staat er ook meermaals dat er weinig aan de hand is op macro-economisch niveau, maar daarachter gaat een microwereld schuilt. En daar doet het heel veel pijn.' Mugajic vervolgt: 'Uit het onderzoek van DNB blijkt dat als de kosten blijven stijgen, dat een kwart van de bedrijven in de problemen kan komen. En dat is heel veel.' See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Italiaanse premier Draghi heeft gisteren zijn ontslag aangeboden aan president Matarella. Volgens econoom, jurist en columnist voor De Volkskrant Heleen Mees komt de politieke crisis in Italië op een cruciaal moment. 'Het probleem is dat volgende week donderdag de ECB bij elkaar komt en zeker een renteverhoging gaat aankondigen. Het is alleen de vraag of dat een kwart procentpunt is of een half procentpunt, en dan is het de vraag of de spread, het verschil tussen de rente op Italiaanse staatsobligaties en Duitse staatsobligaties, gaat oplopen.' Na de laatste bijeenkomst van de ECB, waarin werd aangekondigd dat de rente bij de volgende vergadering omhoog zou gaan, schoot de spread direct omhoog. 'Daarop heeft de ECB besloten om al het geld dat nu vrijkomt van eerdere monetaire aankopen te gebruiken om Italiaanse staatsobligaties te kopen, zodat de spread in de hand zou blijven', aldus Mees. 'Dat heeft tot nu toe gewerkt, maar het moment om de rente te verhogen is pas volgende week. En nu die politieke onrust erbij, dat is echt koren op de molen van speculanten.' See omnystudio.com/listener for privacy information.

De onverwacht hoge inflatiecijfers uit de Verenigde Staten vindt Maartje Wijffelaars, senior-econoom bij RaboResearch, een onaangename verrassing. 'Het is in die zin een onaangename verrassing dat het weer een aan de bovenkant zit, dus opnieuw worden we verrast met een inflatie die hoger is dan werd verwacht.' Wijffelaars vindt het dan ook 'oncomfortabel'. Ook de EU kwam daarnaast met teleurstellende inflatiecijfers.De gemiddelde inflatie in Nederland komt dit jaar uit op 9,4 procent, verwacht de Europese Commissie. In mei raamde Brussel het inflatiepercentage nog op 7,4 procent. Ook de groei zal minder hard gaan, voorspelt de EC. Zo wordt er een groei verwacht van 3 procent in plaats van 3,3 procent voor Nederland. 'Als de groeiverwachtingen omlaag gaan is dat altijd onaangenaam. Wel moet ik benadrukken dat de Commissie positiever is dan dat we zelf zijn. Dus we verwachten al langer dat er een milde recessie aan zit te komen, tegen het eind van dit jaar of begin volgend jaar. Daar zijn we al enigszins op 'voorbereid' in onze vooruitzichten. Maar dergelijke prognoses zijn niet om blij van te worden', vindt Wijffelaars. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Ondanks de enorme inflatie blijven we driftig doorconsumeren, ziet ABN Amro-econoom Piet Rietman. 'De eerste helft van dit jaar lag de consumptie hoger dan in 2021. Dat heeft deels te maken met de lockdowns, maar het is alsnog opmerkelijk', vindt de econoom. 'Ook als je bedenkt dat de spaarsaldi een tijd lang zijn gaan stijgen. Vorige week kwam het CBS met het nieuws dat die saldi voor het eerst een beetje beginnen te slinken, dus daar begint al een kentering zichtbaar te worden.' Maar nog niet overal keert het beeld. 'In de schulden zie je ook niet echt een kentering. Al het gedrag van Nederlandse huishoudens, als het nou gaat om consumeren, sparen of schulden oplopen, het lijkt wel alsof Nederlandse huishoudens niet echt reageren op die hele hoge inflatie', merkt Rietman op. Rietman benadrukt wel dat de consumptie in euro's hoger is geworden, maar als je het afzet naar de hoeveelheid van een product dat gekocht wordt, het mogelijk anders uitvalt. 'Als er uitgedrukt in euro's niks verandert, dan moet er in het aantal producten of de kwaliteit ervan iets veranderen. We weten dat consumenten al van A-merken naar huismerken aan het verplaatsen zijn, maar ook zie je dat je minder producten in je mandje hebt en dat de kwaliteit ervan afneemt. Ook zit het in de energiekosten, de verwarming wordt lager gezet en we rijden minder met de auto. Dat zijn allemaal manieren waarmee toch kan reageren op de inflatie.' See omnystudio.com/listener for privacy information.

Hoewel het met een graad of 26 een mooie dag lijkt te zijn in Nederland, kwam minister van Financiën Sigrid Kaag juist bij de Eurogroep aan met een sombere boodschap: het continu willen of kunnen compenseren van alles en iedereen is financieel onhoudbaar. En dat kan tot verschillende keuzes leiden, denkt hoofdeconoom Ester Barendregt van de Rabobank. 'Wat de Europese ministers van Financiën op die bijeenkomst hebben gezegd, is dat we ons in deze economische context moeten gaan beheerse. Dat was de boodschap', stelt ze. 'Ik denk overigens dat dat goed is, want op dit moment ligt er een hoop druk op de ECB om de inflatie te beheersen. Daarvoor moeten ze de rente verhogen, en dat heeft ook negatieve effecten. Dus het is goed dat de ministers oproepen om de inflatie niet verder aan te wakkeren aan de begrotingskant, én te zorgen voor houdbare overheidsfinanciën.' See omnystudio.com/listener for privacy information.

We zitten in een geldklem en het kabinet moet nadenken wat er écht belangrijk is. Dat zegt hoogleraar Lex Hoogduin van de Rijksuniversiteit Groningen. 'We zitten met een coalitieakkoord dat eigenlijk al ondeugdelijk was, in de zin dat men alles tegelijk wilde doen, en dus eigenlijk geen keuzes maakte. Een poging tot een vierkante cirkel ontwerpen'. 'Dat regeerakkoord had al een gat van 10 á 15 miljard - en dat is nóg gunstig gerekend. Sindsdien is Oekraïne-oorlog erbij gekomen - wat koopkrachtvragen oproept, wat extra uitgaven voor Defensie vergt. Het kabinet zit lastig, en ontkomt niet aan een combinatie van drie zaken: bezuinigen, lastenverhoging en prioriteiten temporiseren'. 'Geld is nooit gratis en nu gaat dat ook blijken. Ik denk dat er niet aan te ontkomen valt. Je kunt niet iedereen compenseren, je moet je compensatie op een bepaalde groep richten die het nodig heeft. Daar moet je echter wel financiering voor vinden. Doe je dat niet, dan laat je het begrotingstekort verder oplopen wat dit jaar al oploopt op een moment dat de prioriteit van de ECB moet zijn: inflatie onder controle krijgen.' 'Laat je dat begrotingstekort nog verder oplopen, dan gooi je vuur op de inflatie. En duurt het langer eer je die onder controle hebt, dan zal je verdere renteverhogingen nodig hebben'. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Niet-financiële bedrijven blijken op een enorme pot geld te zitten. In de coronajaren wisten de bedrijven bijna 100 miljard euro op te potten, blijkt uit cijfers van het CBS. Een probleem, vindt Barbara Baarsma, directeur van de Rabo Carbon Bank en hoogleraar Economie aan de Universiteit van Amsterdam. De bedrijven wisten vooral het geld op te sparen door minder te investeren, dat terwijl in 2021 er enorme winsten gemaakt werden. 'Het is problematisch. Als je kijkt naar het Nederlandse bedrijfsleven hebben het op twee-na laagste investeringsquota in Europa. Gemiddeld was het investeringsquota in Europa 24,66 procent, Ierland zat op het dubbele met bijna 50 procent. Wij zaten op 18,1 procent. Dat is een probleem, want het gaat ten koste van het groeipotentieel van de Nederlandse economie, op de lange termijn', zegt Baarsma. See omnystudio.com/listener for privacy information.

De lange rente daalt weer, en dat is opmerkelijk volgens oud-directeur van het CPB en hoogleraar Coen Teulings aan de universiteit van Utrecht. 'Eerst schoot de rente twee procent omhoog, maar nu zien we dat mensen geleidelijk aan denken dat de kapitaalmarkt ervan uitgaat dat op lange termijn een dermate grote rentestijging níet nodig zal zijn om de inflatie onder controle te krijgen.' Volgens Teulings is het vertrouwen in de kapitaalmarkten, om de inflatie in te dammen, ook op zijn plaats. 'We zijn in Nederland vaak heel somber over de ECB, maar dat is een soort Nederlandse folklore. Als je kijkt naar wat kapitaalmarkten ook gewoon concreet van de inflatie verwachten, dan blijkt eigenlijk dat kapitaalmarkten ervan uitgaan dat - gemiddeld genomen - de ECB erin zal slagen. Er is wel een kleine stijging in de inflatieverwachting, maar dat is helemaal niet vreemd in een tijd van grote onzekerheid.' See omnystudio.com/listener for privacy information.

De angst voor een recessie neemt maar toe. 'Spectaculair wat er gebeurt op de markt', zo beschrijft Hans Stegeman, head of research and Investment Strategy bij Triodos. 'De olieprijs is onder de honderd dollar, de euro-dollar koers staat bijna gelijk en het heeft alles te maken met de angst die er is voor een recessie en de vraag wanneer die komt.' De verwachting van Stegeman is dat een recessie 'steeds dichterbij' komt. 'Ook als je naar de rentebeweging kijkt zie je dat als extra indicator. Een paar weken geleden zagen we de tienjaarsrente aan alle kanten oplopen. Nu zien we die ook weer wat naar beneden gaat. Het idee is ook dat centrale banken de rente gigantisch gaan verhogen om de inflatie te bestrijden. Maar het kan wel eens zo zijn dat dat helemaal niet hoeft, want de economie gaat vanzelf wel verslappen, waardoor de spanning er wel uitloopt.' Stegeman ziet daarnaast ook dat er nog spanningen zijn voor het afsluiten van de gasleveranties door Rusland. 'Nord Stream 1 wordt stilgezet en het is de vraag of die weer open gaat. Als dat niet gebeurt heeft met name Duitsland, maar wij ook, een groot probleem.' Toch Stegeman ook tekenen dat een recessie nog tegen te houden is. 'Het goede nieuws is dat China weer begonnen is en dat de economie weer open is na de lockdowns. Je zag dat direct terug in de inkoopmanagersindex, die spoot omhoog. Uit China gaan we dan ook goed nieuws verwachten.' Een beetje positiviteit is echter wel nodig, beaamt Stegeman. 'Als we op het smalle pad weten te navigeren tussen het houden van vertrouwen en de inflatie indammen, en er gebeurt niks verkeerds, dan zou het allemaal nog best goed kunnen gaan.' See omnystudio.com/listener for privacy information.